Kahramanmaraş Depreminin Ardından Dayanışma

Giriş

Selin Tekin ve Nihan Albayrak‑Aydemir

6 Şubat’ta Türkiye’nin Kahramanmaraş kentinde 7,7 ve 7,6 büyüklüğünde depremler meydana geldi; bu depremler Güneydoğu Türkiye ile Kuzeybatı Suriye’de ondan fazla şehri önemli ölçüde etkiledi. Şu ana kadar 35.418 kişinin hayatını kaybettiği, 11.000’den fazla yapının çöktüğü veya ağır hasar gördüğü, çok sayıda kişinin yaralandığı, evsiz kaldığı ve yakınlarını kaybettiği bildirilmiştir. Depremi yaşayanlar, şu anda soğuk koşullar altında daha büyük risklerle karşı karşıya bulunmakta ve barınma, yiyecek ve hijyen malzemelerine acil ihtiyaç duymaktadırlar.

Afet Sonrası Dayanışma ve Sosyal Medyanın Rolü

Doğal afetler, nedenleri ister doğa olayları ister insan kaynaklı olsunlar, toplulukların işleyişini bozarak insanî, maddi, ekonomik ve çevresel kayıplara yol açan toplumsal ve siyasal olaylardır. Kahramanmaraş sonrasındaki süreç, afet bölgesindeki herkesin tabandan yukarıya doğru gelişen bir dayanışma hareketinin aktörü olduğunu göstermiştir. Sosyal medya, özellikle Twitter, birçok kişinin deprem sonrası hayatta kalmasında ve yardım çalışmalarının örgütlenmesinde kritik bir rol oynamıştır. Afet bölgesindeki bireyler yardım çağrıları göndermiş, #ENKAZALTINDA veya #ENKAZALTINDAYIM etiketleriyle bilgi paylaşmıştır. Bu etiketleri takip eden gönüllüler, yardımı koordine etmiş ve AHBAP gibi örgütler hızlı biçimde sahaya destek sağlamıştır.

Afet Nedir?

Bu olay bir insan kaynaklı afet örneğidir. İnsanların bilimsel uyarıları dikkate almaması, önlemleri almaması ve kamu güvenliği yerine politik veya ekonomik çıkarları öncelemesi, felaketin boyutunu artırmıştır. Şimdi yapılması gereken, etkilenenlere destek olmak ve dayanışma ağlarını güçlendirmektir.

Küçük ama Kritik Adımlarla Başlamak

Her acil durumda öncelikli müdahale, hayat kurtarmadır. Profesyonel ekiplerin ardından gönüllülerin koordineli biçimde çalışması önemlidir. Ancak afet bölgesinde fiziksel olarak bulunmadan da katkı sağlamak mümkündür. Örneğin mühendislerin deprem.io adlı siteyi kurarak bilgi paylaşımını sağlaması ya da yurt dışındaki akademisyenlerin bağış kampanyaları başlatması buna örnektir. Ayrıca para bağışları, uzun vadeli ve sürdürülebilir destek açısından daha etkilidir.

Topluluk Olarak Hareket Etmek

Afetler kolektif trajedilerdir ve başa çıkmak için kolektif tepkiler gerektirir. Afetzedelerin sosyal bağlantılarını yeniden kurmalarına yardımcı olmak psikososyal iyileşme açısından kritiktir. Topluluk içinde aidiyet duygusunu artıran alanlar (okullar, parklar, ibadet yerleri) oluşturmak önemlidir. Aynı zamanda mülteciler gibi marjinalleştirilmiş grupların özel ihtiyaçlarına duyarlı stratejiler geliştirilmelidir.

Sosyal Adalet Arayışı

Bazı afetlerden sonra topluluklar adalet mücadelesine girişir. Bu süreç, kimlik temelli bir güçlenme sağlar. Grenfell Tower yangını sonrası yürütülen adalet kampanyaları buna örnektir. Afet sonrası adalet arayışı, etkilenen toplulukların öncülüğünde ve dışlayıcı olmayan biçimde yürütülmelidir.

Politik Bağlam ve Toplumsal Güçlenme

Dayanışma, toplulukları güçlendiren temel unsurdur. Halk, birlikte hareket ettikçe güçlenir. Depremler, Türkiye’deki seçim süreciyle aynı döneme denk geldi ve siyasetin afet yönetimi üzerindeki etkilerini ortaya koydu. Gerçek güç, mağduriyet siyasetine karşı toplulukların kendi sesini yükseltmesinde yatmaktadır.

Kaynakça

Tekin, S., & Albayrak‑Aydemir, N. (2023, Şubat 16). Solidarity in the aftermath of the Kahramanmaras earthquake. Crowds and Identities Blog, University of Sussex. https://blogs.sussex.ac.uk/crowdsidentities/2023/02/16/solidarity-in-the-aftermath-of-the-kahramanmaras-earthquake/